بذر هیبرید آفتابگردان: ارقام اصلاح‌شده در ایران
بذرهای هیبرید آفتابگردان حاصل تلاقی هدفمند دو یا چند لاین والدینی هستند که منجر به تولید گیاهانی با عملکرد، مقاومت و یکنواختی زراعی به مراتب بهتر از ارقام بومی یا آزادگرده‌افشان می‌شوند.
۱. اهمیت استفاده از بذرهای هیبرید
افزایش عملکرد: بذرهای هیبرید پتانسیل تولید دانه بالاتری دارند (گاهی تا ۴.۵ تن در هکتار).
یکنواختی محصول: گیاهان هیبرید از نظر زمان گلدهی، ارتفاع و رسیدگی یکنواخت هستند، که برداشت مکانیزه را آسان‌تر می‌کند.
زودرسی: بسیاری از ارقام هیبرید زودرس هستند و دوره رشد کوتاهی (۹۰ تا ۱۳۰ روز) دارند که امکان کشت دوم در مناطق مستعد را فراهم می‌آورد.
کیفیت بهتر: در ارقام روغنی، درصد روغن بالاتر و در ارقام آجیلی، اندازه دانه درشت‌تر و بازارپسندتر است.
سازگاری: ارقام هیبرید معرفی‌شده توسط مراکز تحقیقاتی، سازگاری بالایی با شرایط اقلیمی مختلف ایران (از سردسیر تا گرمسیر) دارند.
۲. ارقام هیبرید روغنی در ایران
این ارقام به طور ویژه برای تولید روغن و با هدف افزایش درصد روغن و کاهش ضخامت پوسته اصلاح شده‌اند.
| نام هیبرید | ویژگی‌های اصلی | توسط چه سازمانی معرفی شد؟ |
| شمس (Shams) | رقمی هیبرید و پرمحصول که توسط مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر معرفی شده است. | دولتی (مؤسسه تحقیقات) |
| زرین (Zarrin) | از ارقام هیبرید سازگار با شرایط مختلف آب و هوایی ایران. | دولتی (مؤسسه تحقیقات) |
| گلسا (Golsa) | یکی دیگر از هیبریدهای معرفی شده با عملکرد و کیفیت مطلوب. | دولتی (مؤسسه تحقیقات) |
توجه: ارقام فوق از جمله آخرین هیبریدهایی هستند که توسط مؤسسه تحقیقات در ایران معرفی شده‌اند و در چرخه تأمین بذر توسط بخش خصوصی تولید و توزیع می‌شوند.
۳. ارقام هیبرید آجیلی (خوراکی) در ایران
این بذرها برای مصرف آجیلی و با تمرکز بر اندازه دانه بزرگ، شکل قلمی و طعم مناسب تولید شده‌اند. منشأ اصلی اغلب این ارقام (مانند S400, S300) از کشورهایی مانند چین و کانادا بوده و سپس در ایران کشت و بومی‌سازی شده‌اند.
| نام هیبرید | ویژگی‌های اصلی | مصرف |
| S400 و S300 | ارقام هیبرید آجیلی با اندازه دانه درشت و بازارپسند. | خوراکی و آجیلی |
| T6 | از دیگر هیبریدهای آجیلی محبوب. | خوراکی و آجیلی |
| لوانته (Levante) | رقمی هیبرید و میان‌رس از نوع آجیلی (معمولاً کانادایی) که در بسته‌بندی‌های تجاری عرضه می‌شود. | خوراکی و آجیلی |
۴. چالش اصلی در تأمین بذر
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث کاهش سطح زیر کشت آفتابگردان (به ویژه روغنی) در سال‌های اخیر شده است، عدم دسترسی به بذر گواهی‌شده و باکیفیت در زمان مناسب کشت است. با وجود معرفی ارقام پرمحصول و سازگار در داخل، تکمیل چرخه تولید بذر گواهی‌شده توسط بخش خصوصی و دولتی یک نیاز اساسی برای توسعه زراعت آفتابگردان در کشور است.
