در کشت دوم، انتخاب تاریخ کاشت مناسب مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده موفقیت یا شکست محصول است.
به طور کلی، تاریخ کاشت آفتابگردان زودرس باید طوری تنظیم شود که ۱۰۰ تا ۱۱۰ روز پس از کاشت، محصول به طور کامل برداشت شود تا از برخورد با سرمای پاییزه و بارندگی‌های زودهنگام جلوگیری شود.
در زیر، بهترین تاریخ‌های کاشت برای ارقام زودرس در شرایط مختلف ایران (بر اساس مطالعات تحقیقاتی) آورده شده است:
۱. کشت دوم (تابستانه) در مناطق معتدل و سردسیر
این سناریو برای کشت پس از برداشت غلاتی مانند گندم و جو بسیار رایج است و تمرکز اصلی ما بر آن است.
| منطقه | تاریخ کاشت مناسب (شمسی) | تاریخ کاشت مناسب (میلادی) | دلیل حیاتی بودن این تاریخ |
| مناطق معتدل تا معتدل سرد (مانند کرمانشاه، بخش‌هایی از همدان، اراک و شمال خراسان) | اوایل تا نیمه تیرماه | اواخر ژوئن تا اوایل جولای | |
| بهترین تاریخ عملکرد: ۲۰ تا ۳۰ خرداد (اوایل تا اواسط ژوئن) | بهترین عملکرد: اگر برداشت محصول اول در این بازه انجام شود، بالاترین عملکرد را می‌دهد. | ||
| آخرین تاریخ مجاز: نهایتاً تا ۲۰ تیرماه | مرز خطر: تأخیر در کاشت پس از این تاریخ، محصول را در معرض یخبندان‌های مهر و آبان قرار می‌دهد. |
نکات کلیدی برای کشت دوم
اولویت فوری: در کشت دوم، اصل بر این است که بذر بلافاصله پس از برداشت محصول قبلی (گندم، جو یا کلزا) کاشته شود. هر روز تأخیر پس از برداشت، به معنی کاهش عملکرد است.
خطر ۲۰ تیر: بر اساس تحقیقات، کاشت پس از تاریخ ۲۰ تیرماه (حدود ۱۱ جولای)، باعث کاهش محسوس عملکرد و عدم رسیدگی کامل دانه قبل از شروع بارندگی‌های پاییزی می‌شود.
مدیریت بقایای محصول: برای تسریع در کاشت، جمع‌آوری کامل کاه و کلش محصول قبلی و آماده‌سازی سریع و کم‌عمق زمین (به منظور حفظ رطوبت باقی‌مانده) بسیار مهم است.
۲. کشت اول (بهاره) در مناطق سردسیر با فصل رشد کوتاه
در این مناطق، ارقام زودرس را به عنوان کشت اصلی انتخاب می‌کنند تا از برخورد با سرمای بهاره و پاییزه در امان بمانند.
| منطقه | تاریخ کاشت مناسب (شمسی) | تاریخ کاشت مناسب (میلادی) | شرط لازم |
| مناطق سردسیر کوهستانی (مانند آذربایجان، کردستان، ارتفاعات) | اوایل تا اواخر اردیبهشت | اواخر آوریل تا اواخر می | دمای خاک: خطر یخبندان کاملاً رفع شده و دمای خاک در عمق ۱۰ سانتی‌متری به حداقل ۱۰ درجه سانتی‌گراد رسیده باشد. |
۳. کشت اول در مناطق گرمسیر (کشت زمستانه)
در مناطق بسیار گرم جنوب کشور (مانند جنوب کرمان و خوزستان)، هدف از کشت زودرس، فرار از گرمای شدید تابستان است.
| منطقه | تاریخ کاشت مناسب (شمسی) | تاریخ کاشت مناسب (میلادی) | هدف |
| مناطق گرمسیر جنوبی (مانند جیرفت، خوزستان) | اواسط دی تا اواسط اسفند | اوایل ژانویه تا اوایل مارس | فرار از گرما: گلدهی نباید با اوج گرمای بالای ۳۷ درجه سانتی‌گراد (که فعالیت حشرات گرده‌افشان را مختل می‌کند) همزمان شود. |
خلاصه توصیه‌ها:
اگر هدف شما کشت دوم است، باید تاریخ برداشت گندم یا جو را به عنوان نقطه شروع در نظر بگیرید و هرگز اجازه ندهید کاشت از اواسط تیرماه عبور کند. سرعت در آماده‌سازی زمین و استفاده از ارقام با دوره رشد کمتر از ۱۰۰ روز، شانس موفقیت شما را افزایش می‌دهد.
